Coraz więcej odpadów klasyfikowanych jest jako niebezpieczne. Powstają one na dużą skalę w różnych gałęziach przemysłu, w dużych i małych zakładach, ale również w gospodarstwach domowych. Niewłaściwe ich składowanie może stanowić duże zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi. Aby pozbywać się ich w bezpieczny sposób, najpierw należy prawidłowo je określić. Które odpady zaliczane są do niebezpiecznych? Jaka jest ich formalna definicja oraz w jaki sposób rozpoznać je w praktyce?
Odpady niebezpieczne są to takie odpady, które po przedostaniu się do środowiska naturalnego mogą stanowić potencjalne lub realne zagrożenie dla ludzi, zwierząt oraz innych form życia. Mogą to być substancje trujące, palne, wybuchowe, żrące, zakaźne, ekotoksycze czy rakotwórcze. Odpady niebezpieczne mogą zatem odróżniać się od innych takimi cechami jak podatność na zapłon, korozyjność związana z destrukcyjnym wpływem na materiały konstrukcyjne czy też duża zdolność do wchodzenia w chemiczne reakcje z różnymi komponentami środowiska naturalnego. Mogą to być odpady cechujące się skłonnością do eksplozji i emisji toksycznych gazów. Formalnie są one zdefiniowane ustawą i określone w katalogu odpadów.
Źródłami odpadów niebezpiecznych są przede wszystkim przemysł, rolnictwo oraz placówki medyczne, badawcze i laboratoryjne. Niebezpieczne odpady powstają jednak również niemal w każdym gospodarstwie domowym.
Odpady medyczne
Odpady medyczne są to wszystkie odpady, które powstają w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych lub z prowadzeniem badań naukowych z dziedziny medycyny. Mogą to być na przykład narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki, chemikalia, ale także leki. Zużytych medykamentów nie należy wyrzucać do koszy na śmieci. Należy pamiętać o tym, by pozostawić je w aptece. Większość placówek medycznych posiada specjalne pojemniki, w których można pozostawiać przeterminowane leki.
Odpady olejowe
Oleje odpadowe powstają w przemyśle, ale nie tylko. Są również generowane przez prywatnych użytkowników pojazdów. Tak samo jak olej przepracowany z warsztatu motoryzacyjnego czy fabryki, również zużyty olej silnikowy z samochodu po samodzielnej wymianie musi być przekazany jednostce wyspecjalizowanej w gospodarowaniu odpadami niebezpiecznymi. Przedsiębiorstwa generujące oleje odpadowe mogą oddawać je do skupu. Osoby prywatne mogą pozostawiać olej przede wszystkim w przeznaczonych do tego punktach PSZOK (Punktach Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych).
Zużyte baterie i akumulatory
Również zużyte baterie oraz akumulatory zaliczane są do grupy odpadów niebezpiecznych, których nie można wyrzucać do kosy na śmieci. Ze względu na zawarte w nich metale ciężkie są one wysoce szkodliwe dla środowiska. Na polski rynek wprowadzanych jest się ok. 300 mln sztuk baterii rocznie i podobna ich ilość ulega zużyciu. Odpady z tej kategorii również można oddawać do punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych lub na przykład umieszczać w specjalnie oznaczonych pojemnikach na baterie ulokowanych często w instytucjach takich jak szkoły czy urzędy miejskie.
Elektronika
Zużyte urządzenia elektroniczne, lodówki, pralki, komputery, stanowią osobną kategorie odpadów niebezpiecznych. Szacuje się, że co roku w Unii Europejskiej powstaje rocznie około 8 mln ton odpadów elektronicznych oraz elektrycznych (ZSEE). Przyjmują je niektóre sklepy RTV i AGD, oferując na przykład opcję odbioru zużytego sprzętu przy zakupie nowego. Można także samodzielnie zawieźć zużyte urządzenie do punktu zbierania odpadów. W poszczególnych placówkach różnego rodzaju, w szkołach, supermarketach czy sklepach AGD organizowane są też okresowe zbiórki elektrośmieci.
Jak rozpoznać niebezpieczeństwo?
W rozpoznawaniu, czy mamy do czynienia z odpadami niebezpiecznymi pomaga również specjalne oznakowanie opakowań produktów zgodne z ustawą. Wskazuje ona że sprzęt elektroniczny i elektryczny, ja również baterie i akumulatory muszą mieć oznaczenie w postaci przekreślonego kosza na śmieci.
Na produktach niebezpiecznych znajdziemy też oznaczenia takie jak znak wykrzyknika dla substancji szkodliwych lub drażniących, trupia czaszka dla substancji toksycznych czy specjalne charakterystyczne oznakowanie substancji niebezpiecznych dla środowiska.